Gonio – Apsaros

Gonio – Apsaros

  • Nazwa projektu:

    Polsko–Gruzińska Ekspedycja Gonio–Apsaros /1/
    Gonio–Apsaros Polish–Georgian Expedition

    Facebook:

    gonioapsaros

    Logo projektu:

  • Typ stanowiska:

    fort rzymski (a potem bizantyjski i osmański)

    Lokalizacja:

    Gruzja
    Adżarska Republika Autonomiczna
    Starożytna Kolchida

    Datowanie:

    – okres rzymski (fort rzymski, 2 połowa I w. n.e. – 1 połowa III w. n.e.)
    – okres bizantyjski (fort bizantyjski: 2 połowa VI w. n.e. – VIII w. n.e.)
    – fort turecki – 2 połowa XVI w. – 1. Poł. XVIII w.

Najciekawsze odkrycia:

– Spichlerz garnizonowy (horreum) z czasów Nerona (2 połowa I w. n.e.)
– Termy garnizonowe (balneum) i latryna z czasów Trajana (początek II w. n.e.)
– Dom dowódcy garnizonu (praetorium) z czasów Hadriana (lata 30. II w. n.e.)
– Mozaiki podłogowe z domu dowódcy garnizonu
– Tłocznia do wina z okresu rzymskiego odkryta za murami fortu
– Komendantura (principia) z czasów Trajana i Hadriana (1 połowa II w. n.e.)
– Piec do wypału ceramiki budowlanej z czasów Trajana (początek II w. n.e.)
– Piec do wypału ceramiki naczyniowej (najprawdopodobniej amfor) z 2 połowy II lub 1 połowy III w. n.e.
– Fundamenty nie zachowanych na powierzchni murów obronnych z czasów Nerona (2 połowa I w. n.e.) a także z czasów Trajana i Hadriana (1 połowa II w. n.e.)

Historia badań:

Badane przez misję CAŚ UW w latach:

Od 2022 – badania wykopaliskowe Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW
2014-2021 – badania wykopaliskowe wewnątrz fortu rzymskiego Instytut Archeologii UW
2012– badania geofizyczne Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW / Instytut Archeologii UW

Typ badań:

Badania: geofizyczne, geologiczne (w tym wiercenia), skanowanie z powietrza LIDAR, badania powierzchniowe, wykopaliska

Kierownicy badań:

Radosław Karasiewicz-Szczypiorski (Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW)
Natalia Lockley (Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW)
Shota Mamuladze (Gonio-Apsaros Archaeological and Architectural Site)

Instytucje współpracujące:

– Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego
– Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego
– Agencja Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Adżarii (Cultural Heritage Preservation Agency of Ajara)

Informacje dodatkowe:

Badania były dotychczas finansowane przez Uniwersytet Warszawski z różnych funduszy:
Fundusze centralne, środki pozostające w dyspozycji Dziekana Wydziału Historycznego, a także Dyrekcji Instytutu Archeologii UW. Część kosztów ponosiło CAŚ UW. Badania były także wspierane przez: Fundację Uniwersytetu Warszawskiego oraz Fundację Wydziału Historycznego UW „VARIA”. Wsparcia (niefinansowego) udzielały również: Biuro Podróży Rainbow oraz Firma „ARCHEOGATOS”.

Badania były także finansowane ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie umowy: UMO-2017/26/M/HS3/00758.

Opis stanowiska i badań:

Stanowisko jest uznawane za najważniejszy i najcenniejszy obiekt podlegający ochronie na terenie Adżarii. Szczególną atrakcję dla turystów stanowią dobrze zachowane mury obronne (późnorzymskie i bizantyjskie). Za najważniejsze odkrycie, które jednak chwilowo nie jest dostępne dla zwiedzających, należy uznać mozaiki podłogowe z domu dowódcy garnizonu. W przyszłości najlepiej zachowana z mozaik ma być prezentowana w miejscu znalezienia w specjalnie w tym celu wybudowanym pawilonie. Fragmenty innych mozaik będą dostępne już w 2024 roku w ramach nowej wystawy w muzeum na terenie fortu. Inne szczególne znalezisko to tak zwany złoty skarb z Gonio. Duży zbiór odkrytych przypadkowo złotych przedmiotów, datowanych na pierwsze wieki naszej ery, jest dostępny w Muzeum Archeologicznym w Batumi.

Wybrana bibliografia projektu:

Karasiewicz-Szczypiorski R., Lockley N.A. (2023). The Mosaic Floor from Apsaros (Gonio, Georgia), (in:) Speidel M.A., Karasiewicz-Szczypiorski R., Trusz K., (eds) Roman Imperial Neighbourhood in Transcaucasia. Studies in History and Archaeology, Światowit Supplement Series C: Pontica et Caucasica, vol. V, Warsaw, (in print).

Speidel M.A., Karasiewicz-Szczypiorski R., Trusz K., (eds) (2023). Roman Imperial Neighbourhood in Transcaucasia. Studies in History and Archaeology, Światowit Supplement Series C: Pontica et Caucasica, vol. V, Warsaw, (in print).

Jaworski P., Karasiewicz-Szczypiorski R., Mamuladze S. (2021)The rise and fall of the Roman fort in Apsaros: recent numismatic evidence, „Polish Archaeology in the Mediterranean” XXX/2, 289–306.

Łęczyński L., Karasiewicz-Szczypiorski R., Zgrundo A., Mamuladze S. (2021)Badania geoarcheologiczne strefy brzegowej Morza Czarnego w rejonie rzymskiego fortu Apsaros w Gonio (Gruzja), (in:) Dobrowolski et al. (eds), Glacjał i peryglacjał Europy Środkowej, Lublin, 222-224.

Karasiewicz-Szczypiorski R., Mamuladze S., Speidel M.A. (2021)New and Revised Tile Stamps from the Roman Fort of Apsaros (Gonio, Georgia), Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 219, 269–280.

Karasiewicz-Szczypiorski R., Mamuladze S. (2019)Early Fortifications at Apsaros Fort (Gonio, Georgia). New Discoveries, „Pro Georgia. Journal of Kartvelological Studies” 29, 63–76.

Karasiewicz-Szczypiorski R., Mamuladze S., Aslanischvili L., Daszkiewicz M. (2019)Ceramic building material from the Roman forts on the Colchis coast: archaeology and archaeoceramological analysis, „Polish Archaeology in the Mediterranean” XXVII/1, (2018), 485–526.

Czapski, M. and Kubrak, O. (2016). Na wschodnich rubieżach Imperium Romanum: polsko–gruzińska ekspedycja archeologiczna w forcie Gonio–Apsaros w Gruzji, ArcheoUW 3, 56–66.

Karasiewicz-Szczypiorsk,i R. (2016). Apsaros. Early headquarters building (principia). New localization?, Pro Georgia. Journal of Kartvelological Studies 26, 53–63.

Karasiewicz-Szczypiorski, R., Mamuladze, S. M., Jaworski, P., & Wagner, M., (2016). Gonio (Apsaros) in Adjara: excavation of a Roman fort. Interim reporton the first season of the Polish–Georgian archaeological expedition. Polish Archaeology in the Mediterranean, 25, 521–532. https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.2346

Mamuladze, S. M., Karasiewicz-Szczypiorski, R., Shalikadze, T., Surmanidze, N., & Kakhidze, E. (2016). Interim report on the Polish–Georgian excavation of a Roman fort in Gonio (Apsaros) in 2014. Polish Archaeology in the Mediterranean, 25, 533–552. https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.2347

Karasiewicz-Szczypiorski, R. and Kakhidze, E. (2015). The Roman Fort “Apsaros” in Gonio – early phase. New discoveries and perspectives for investigations, Pro Georgia. Journal of Kartvelological Studies 25, 179–198.

Misiewicz, K. and Karasiewicz-Szczypiorski, R. (2013). Gonio (Georgia). Non-invasive surveys of the Roman fort of Apsaros – 2012 season, Światowit X (LI)/A (2012), 117–122.

Galeria: