Nea Pafos

Nea Pafos

Nea Paphos
Malutene
Maloutena

  • Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO:

    Stanowisko znajduje się na liście jako część złożonego z trzech stanowisk kompleksu Pafos (UNESCO)

  • Typ stanowiska:

    miejskie

    Lokalizacja:

    Republika Cypryjska
    Zachodni Cypr, dystrykt Pafos

    Datowanie:

    Okres hellenistyczny i rzymski (IV wiek p.n.e.–VII wiek n.e.)

Najciekawsze odkrycia:

– budowle ze wspaniałymi mozaikami figuralnymi: mozaika Tezeusza w labiryncie, kąpieli Achillesa, Posejdona i Amfitryty, z triclinium w Domu Aiona, Afrodyty zbrojnej, trzech Horai, czyli pór roku
– malowidła z Domu Aiona przedstawiające Apolla i Muzy
– rzeźby marmurowe: Afrodyta zbrojna w miecz i głowa Izydy, a także rzeźby małej skali: podwójne Afrodyty, Asklepios z jajem (Glycon?)
– rzeźba wapienna: popiersie Dioskura(?)
– skarb srebrnych monet Aleksandra Wielkiego i Filipa Arridajosa (Arrhidaeusa)
– formy odlewnicze do krążków monetarnych
– gemma Legionu XV Apollinaris
– kościany pierścień z wyobrażeniem portretu królowej ptolemejskiej
– zespół wotów terakotowych znalezionych u podstawy ołtarza
– kolumnada dziedzińca 1 Domu „Hellenistycznego”
– tetrastyl atrium zachodniego Domu „Hellenistycznego”

Historia badań:

Badane przez misję CAŚ UW w latach:

1965–

Typ badań:

badania wykopaliskowe

Kierownicy badań:

– Kazimierz Michałowski (1965–1970)
– Wiktor Andrzej Daszewski (1971–2007)
– Henryk Meyza, Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN (2008–2019)
– Ewdoksia Papuci-Władyka (od 2019)

Instytucje współpracujące:

– Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego
– Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego
– Politechnika Warszawska
– Departament Starożytności Cypru
oraz
– Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej
– Instytut Archeologii Klasycznej Uniwersytetu w Hamburgu
– Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN (dawniej Zakład Archeologii Śródziemnomorskiej PAN)
– Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego

Informacje dodatkowe:

Wybór stanowiska został dokonany przez prof. Kazimierza Michałowskiego w 1963 r., w wyniku zaproszenia przez władze archeologiczne nowo powstałej Republiki Cypryjskiej (1960). W ramach projektu systematyczne odsłaniano pozostałości początkowo jednego budynku (Willa Tezeusza), potem (od 1983), następnego (Dom Aiona) i kolejnego (insula Domu „Hellenistycznego”, od 1986). W latach 2002–2003 i 2007–2009 miały miejsce intensywne prace archeologiczne związane z projektem budowy pawilonu ochronnego (co nie doszło do skutku). W latach 2008–2016 badania prowadzono głównie na terenie wyspy Domu „Hellenistycznego”. Wykonanie pomiarów i digitalizacja planów były sponsorowane przez Warszawskie Przedsiębiorstwo Geodezyjne. Misję wsparło również Towarzystwo Miłośników Historii Pafos (cypryjska organizacja pozarządowa).

W 2019 roku misja Maloutena została połączona z drugą polską misją działającą w Pafos, czyli Paphos Agora Project.

Od 2020 roku realizowany jest nowy projekt mający na celu trójwymiarową rekonstrukcję układu urbanistycznego miasta skupionego wokół Malouteny i Agory z wykorzystaniem modelowania proceduralnego i analizy składni przestrzeni.

Na badania w Nea Pafos przyznano też m.in. następujące granty:
– M. Kajzer, NCN Sonatina 4 2020/36/C/HS3/00068, IMPORtant: Studium porównawcze nad hellenistyczną i wczesnorzymską ceramiką typu „fine” i „semi-fine” z Nea Pafos i Kurion na Cyprze.
– K. Nocoń, NCN Sonatina 4 2020/36/C/HS3/00173, Produkcja i konsumpcja ceramiki kuchennej z badań Paphos Agora Project na Cyprze w okresie środkowo i późnorzymskim (III-VII wiek n.e.) na tle zmian politycznych, ekonomicznych i społecznych.
– E. Papuci-Władyka, OPUS 18: 2019/35/B/HS3/02296: MA-P Maloutena i Agora w planie urbanistycznym Pafos: Modelowanie miejskiego krajobrazu stolicy hellenistycznego i rzymskiego Cypru.
– M.M. Romaniuk, PRELUDIUM 16: 2018/31/N/HS3/03319: Woda w Nea Pafos. Studium infrastruktury wodnej z obszaru rezydencjonalnej dzielnicy (Maloutena) hellenistyczno-rzymskiej stolicy Cypru
– M. Więch, PRELUDIUM 13: 2017/25/N/HS3/02910: Wczesnorzymskie naczynia do gotowania z rezydencjonalnej dzielnicy Nea Pafos – w świetle badań typologicznych, archeometrycznych i funkcjonalnych.
– J. Mikocka, PRELUDIUM 10: 2015/19/N/HS3/00907: Opracowanie zabudowy insuli późnorzymskiej z dzielnicy Maloutena w Nea Paphos (Cypr) przy użyciu nowych metod dokumentacji.
– A. Dobosz, SONATA 9: 2015/17/D/HS3/00245: With Dionysus and Hermes in ancient Nea Paphos – transport amphorae and their contents, and regional production and economy of the city in the Hellenistic period.
– E. Marzec – Wyjazdowe stypendium badawcze Mobilność Plus.

Opis stanowiska i badań:

Miasto Nea Pafos powstało w początku okresu hellenistycznego. Jego założycielem mógł być ostatni król niezależnego Pafos, Nikokles, albo Ptolemeusz I. Nie jest do końca pewne, czy w mieście od razu została wytyczona prostokątna siatka ulic, ale byłoby to zgodne z obyczajem epoki. W końcu IV wieku p.n.e. powstały pierwsze budowle wzniesione z kamienia. Nieliczne wcześniejsze pozostałości zabudowy z cegły mułowej być może należą do poprzedzającej starszej osady Erythrai. W Nea Pafos prostokątna siatka ulic wypełniona była zabudową ulegającą z czasem znacznym modyfikacjom; najlepiej znane są zmiany zachodzące w początku okresu rzymskiego.

Polskie prace archeologiczne w tym mieście rozpoczęto od przeprowadzenia wykopów sondażowych w miejscu odkrycia na powierzchni marmurowych rzeźb przedstawiających Asklepiosa i Artemidę /Fig. 12, 13/, a także od wytyczenia długiego rowu sondażowego w południowej części stanowiska. Gdy rozszerzano teren eksploracji, natrafiono na północno-zachodni narożnik wielkiego dziedzińca. Badania były skoncentrowane na poszukiwaniach zachodniego skrzydła budowli, a następnie odsłonięciu skrzydła południowego i uchwyceniu narożnika południowo-wschodniego. Wówczas natrafiono na mozaikę Tezeusza, a następnie, dzięki pracom w skrzydle południowym, na kolejne mozaiki reprezentacyjnej części tej budowli, nazwanej Willą Tezeusza od bohatera ukazanego na mozaice.

Określenie rozmiaru dziedzińca pozwoliło na podjęcie prac w wybranych miejscach budowli – w tym na osi wschód-zachód, oraz odkrycie wejścia do Willi. W następnym etapie zaczęto wypełniać luki w oczekiwanej przestrzeni budowli, pozostawiając większą część dziedzińca niebadaną. W roku 1982 przeprowadzono niewielki sondaż na wschód od ulicy obrzeżającej Willę, w którym odkryto fragment bordiury mozaiki figuralnej. W następnych latach, a w szczególności w 1983 r. odsłonięto wielką mozaikę, z centralną postacią – bogiem czasu i wieczności Aionem /Fig. 9, 10/, a później znaczną część budynku, nazwanego od tej postaci Domem Aiona /Fig. 8/. W roku 1986 rozpoczęto także prace na południe od Willi Tezeusza, na obszarze insuli, której północna część została zajęta przez Willę. Doprowadziły one do odkrycia kolejnej budowli, nazwanej Domem „Hellenistycznym”.

Budynek ten, zniszczony w trzęsieniu ziemi, zachował w części niezakłócone pozostałości tego kataklizmu, co pozwoliło w latach następnych odtworzyć wschodni portyk głównego dziedzińca oraz jedną z kolumn tetrastylu dziedzińca zachodniego (zapewne pierwotnie atrium). Część południowo-zachodnia insuli została wyodrębniona jako Dom Rzymski, a wschodnia jako Dom Wczesnorzymski.

W latach 2002–2003 oraz 2007–2009 prowadzono bardzo intensywne prace wykopaliskowe przygotowujące budowę osłony dachowej nad znaczną częścią stanowiska. Kryzys finansowy na Cyprze spowodował, iż projekt ten został zarzucony. W latach 2010-2016 badania archeologiczne koncentrowały się na wczesnych fazach centralnej części insuli Domu „Hellenistycznego”. W kolejnych latach 2017-2019 zorganizowano jedynie sezon naukowy. Wykopaliska zostały wznowione w 2020 roku po połączeniu dwóch polskich misji w Pafos i utworzeniu MAP MALUTENA I AGORA – PROJEKT ARCHEOLOGICZNY w PAFOS NA CYPRZE. Połączona ekspedycja uniwersytetów Warszawskiego i Jagiellońskiego

Obszar wykopalisk obejmuje trzy główne budowle, z których największą była Willa Tezeusza /Fig. 1/, drugą był wspomniany wyżej Dom „Hellenistyczny” (początkowo błędnie datowany na tę epokę), a trzecią – Dom Aiona.

Według ostatnich badań na terenie na południe od późniejszej Willi Tezeusza w okresie hellenistycznym wzniesiono rozległą rezydencję, która zajmowała cały kwartał. Prawdopodobnie na przełomie I i II wieku n.e. dom ten podzielono na dwie części: większą, zwaną dziś Domem „Hellenistycznym”, zajmującą prawie 75% insuli od strony zachodniej oraz mniejszą, zwaną Domem Wczesnorzymskim, w pozostałej części wschodniej. Cała insula została zniszczona przez trzęsienie ziemi, ale jej fragmenty zostały zachowane, dzięki czemu udało się zrekonstruować niektóre elementy (Fig. 3, 4).

Dom „Hellenistyczny”, będący jedną z najlepiej przebadanych rezydencji grecko-rzymskich na Cyprze, został zaprojektowany według najlepszych wzorców tamtego okresu. Budynek zajmował całą insulę i z zewnątrz był najprawdopodobniej zwartą bryłą /Fig.20/. Ślady klatek schodowych prowadzących na wyższe, niezachowane kondygnacje świadczą o tym, że dom był częściowo piętrowy, a całość koncentrowała się wokół czterech dziedzińców. Do posiadłości prowadziło kilka wejść. Bogatym układem architektonicznym zdecydowanie wyróżniały się dwa dziedzińce: centralnie położony perystyl, czyli dziedziniec otoczony portykami oraz dziedziniec zachodni w formie czterokolumnowego atrium.

Perystyl otoczony był z czterech stron portykami, każdy zbudowany w innym stylu architektonicznym /Fig.21/. Otwarta przestrzeń była prawdopodobnie wewnętrzną oazą domu – ogrodem z roślinami przynoszącymi orzeźwienie w gorącym cypryjskim klimacie. Co ciekawe, pod pozostałościami ogrodu odkryto pozostałości kilku starszych basenów, które świadczą o tym, że mieszkańcy kolejnych rezydencji wznoszonych w miejscu Domu „Hellenistycznego” planowali główny dziedziniec w tym samym miejscu, zmieniając jedynie jego układ. W obrębie głównego dziedzińca najlepiej do dziś zachował się portyk wschodni oparty na smukłych jońskich kolumnach /Fig.22/. Nad nim, na pierwszym piętrze, zaprojektowano otwartą galerię. Podobnie wyglądał portyk południowy, również zwieńczony galerią, lecz wyposażony w kolumnadę dorycką. Portyki po stronie północnej i zachodniej sięgały wysokości dachów, były więc niemal dwukrotnie wyższe niż kolumnady wschodnia i południowa. W obu zastosowano kolumny korynckie. W portyku północnym zostały one znacznie uproszczone, w przeciwieństwie do portyku zachodniego, który był niewątpliwie najbogatszy w całej rezydencji. Jej smukłe kolumny zwieńczono niezwykle dekoracyjnymi kapitelami korynckimi pokrytymi jaskrawo barwioną polichromią, zachowaną niestety do dziś jedynie w mikroskopijnych śladach /Fig.22/. Za zachodnim portykiem znajdowała się główna sala audiencyjna Domu Hellenistycznego: zdecydowanie największa sala w domu, bogato zdobiona i o charakterze oficjalnym. W pomieszczeniach od zachodu wykonano również wspaniałe mozaiki figuralne, przedstawiające wizerunki Zbrojnej Afrodyty (z włócznią, Wenus Armata) oraz trzy pory roku (Horai). Pierwotnie po ich odkryciu W.A. Daszewski postawił hipotezę, że po zniszczeniu „Domu Hellenistycznego” w wyniku trzęsienia ziemi (poł. II wieku naszej ery), część ruin została zabudowana w III wieku naszej ery, tworząc tworząc tzw. Dom Rzymski. Postęp badań wskazuje jednak, że pomieszczenia te stanowią integralną część Domu „Hellenistycznego”. Równie ciekawy jak perystyl był niewielki dziedziniec zachodni w typie atrium z impluvium i compluvium, do którego prowadziło boczne wejście do rezydencji /Fig.23/. Wsparty był na czterech masywnych kolumnach z niezwykle uproszczonymi jońskimi kapitelami (niegdyś nazywanymi nabatejskimi). We wschodniej części domu powstał zespół latryn i łazienek. Z kolei w zachodnim znajdowały się niewielkie łaźnie z hypocaustum. W środkowej części domu od północy prawdopodobnie znajdowała się kuchnia. Różne znaleziska ruchome świadczą o kultach religijnych związanych z mieszkańcami domu, m.in. egipska Izyda lub greccy Dioskurowie: w centralnej części domu znaleziono akroterion z pilosem i gwiazdą, symbolami Dioskurów /Fig.21/.

Willa Tezeusza powstawała etapami: pierwszy z nich (z końca 2. wieku lub początku 3. wieku n.e.) to budowa skrzydła południowego, ryzalitowego obiektu z wielkim portykiem zakończonym od strony zachodniej wielką salą bazylikalną z wewnętrzną kolumnadą. Na jej północnej elewacji znajdował się ryzalit kolumnowy. Nie jest pewne, czy symetryczne rozwiązanie występowało na wschodnim krańcu portyku. Już wówczas budowla miała charakter co najmniej pół-publiczny, który uległ wzmocnieniu w miarę przekształceń.

Ostateczna rozbudowa w kierunku północnym nastąpiła w 2. połowie 4. wieku n.e., kiedy skrzydło południowe stało się częścią wielkiego dziedzińca perystylowego, niemal na planie kwadratu o boku ok. 56 m (włącznie z portykami). Istniały prawdopodobnie przejściowe etapy przebudowy, a z pewnością w późniejszym momencie, 5. wieku n.e. wstawiono w skrzydło wschodnie kompleks wejściowy atrium z westybulem. Wtedy też przebudowano skrzydło północne, wbudowując co najmniej jeden trakt pomieszczeń w obszar pierwotnego dziedzińca. W narożniku południowo wschodnim budowano łaźnie, które w ostatniej fazie zostały oddzielone od Willi, a zyskały wejście w elewacji wschodniej budowli. Po tych rozbudowach skrzydło południowe utrzymało charakter reprezentacyjny, przy czym główna sala recepcyjna została przebudowana, stosownie do zmian w ideologii władzy charakterystycznych dla późnego antyku. Podniesiono poziom podłogi apsydy, która również została pogłębiona, zwiększając dystans między panem tego budynku a klientami czy podwładnymi. Jednakże w krótkim czasie po przekształceniu budynku w palatium, został on opuszczony przez pierwotnych użytkowników, których zastąpili „dzicy lokatorzy”.

Insula Domu Aiona powstała wskutek oddzielenia w 4 wieku n.e. pozostałości tej z insul częściowo włączonych do Willi, która jest położona najdalej na północ. W późnej fazie istnienia tej insuli dokonano dalszego podziału budowli na część południową – właściwy Dom Aiona i część północną – Dom Północno-wschodni. /Fig. 8, 9, 10, 11/

Inne materiały na temat misji:

Członkowie misji od 2019:

  • prof. Ewdoksia Papuci-Władyka, nadzór prac, układ urbanistyczny Nea Pafos, hellenistyczna ceramika stołowa z wykopalisk Maloutena (1965-1998)
  • dr Łukasz Miszk, nadzór prac terenowych, badania nieinwazyjne i bazy danych
  • dr Urszula Wicenciak-Nunez, prace przy materiale ceramicznym, zwłaszcza ceramika użytkowa, odpowiedzialna za projekt MA-P na UW
  • inż. Wojciech Ostrowski, fotogrametria i teledetekcja, bazy danych Arches, odpowiedzialny za projekt MA-P na PW
  • dr hab. Jarosław Bodzek, materiał numizmatyczny z wykopalisk MA-P i PAP
  • dr Paweł Lech, GIS, nadzór wykopalisk
  • dr Anna Kubicka-Sowińska, studia architektoniczne i rekonstrukcje 3D
  • dr Aleksandra Brzozowska-Jawornicka (Politechnika Wrocławska): tzw. dekoracja architektoniczna w stylu nabatejskim, architektura Domu „Hellenistycznego”, detale architektoniczne z Agory
  • Dr Małgorzata Kajzer, ceramolożka, hellenistyczna i rzymska ceramika stołowa oraz lampki
  • Michał Michalik, doktorant, infrastruktura wodna na terenie Agory, nadzór wykopalisk
  • Kamila Niziołek, doktorantka, ceramolożka, hellenistyczna ceramika stołowa
  • Jerzy Oleksiak, doktorant, ceramolog, amfory

Członkowie ze strony Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN oraz innych instytucji:

  • dr Dobiesława Bagińska (Muzeum Archeologiczne w Poznaniu): amfory rzymskie, materiał z wykopalisk w latach 2011–2013;
  • dr Agata Dobosz (Paphos Agora Project, Uniwersytet Jagielloński): stemple na amforach;
  • Michalina Dzwoniarek-Konieczna (Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN; doktorantka, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań): zabytki kamienne i zastosowanie kamienia w architekturze;
  • Jacek Hamburg (nieafiliowany): przedmioty metalowe;
  • prof. Elżbieta Jastrzębowska (Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN): dekoracja malarska w Domu Aiona;
  • prof. Barbara Lichocka (Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN): studia numizmatyczne;
  • Dominika Majchrzak (Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN): odważniki ołowiane;
  • dr Edyta Marzec (Fitch Laboratory, British School at Athens): Hellenistic Colour Coated Ware (zabytki z 1999), badania archeometryczne
  • dr Henryk Meyza (Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN): ceramika i stratygrafia w Willi Tezeusza;
  • Julia Mikocka (Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN; doktorantka, grant NCN Preludium 2015/19/N/HS3/00907): architektura Domu Aiona;
  • prof. Jolanta Młynarczyk, em. UW, lampki i ceramika czarna glazurowana
  • Marcin Romaniuk (Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN; doktorant): instalacje wodne;
  • Monika Miziołek (de domo: Więch)(Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN; doktorantka, grant NCN Preludium 2017/25/N/HS3/02910): ceramika kuchenna.
Rezultaty badań:

Sezon po sezonie – „Newsletter PCMA”:

Inne:
Wydarzenia związane z projektem:

2023-05 International Summer School Augmented Archaeology (AuAr 2023)
2022-05 Nea Pafos: archeologiczna współpraca z lokalną społecznością
2022-02 Prof. Ewdoksia Papuci-Władyka wyróżniona Orderem Odrodzenia Polski
2022-02 Seminarium PCMA: Środkowo- i późnorzymska ceramika kuchenna z Agory w Nea Pafos
2021-10 Pierwsza wizyta Prezydenta RP na terenie wykopalisk CAŚ UW
2021-10 Powołanie Stacji Badawczej na Cyprze CAŚ UW
2021-06 Wykopaliska w Nea Pafos – ćwiczenia dla studentów
2021-02 Konkurs na stypendystę w projekcie „MA-P Maloutena i Agora w planie urbanistycznym Pafos”
2021-01 Wiktor Andrzej Daszewski (1936-2021)
2020-10 55-lecie polskich wykopalisk na Cyprze i początek nowego projektu w Pafos
2020-09 Rozstrzygnięcie konkursów z grantu Opus 18
2020-08 Grant Sonatina 4 na badania w Nea Pafos będzie realizowany przy CAŚ UW
2020-07 Grant Opus 18: stypendium dla studenta lub doktoranta
2020-05 Grant Opus 18 na badania w Nea Pafos
2019-09 Misja w Nea Pafos: zmiana kierownika
2017-03 Konferencja „Decoration of Hellenistic and Roman buildings in Cyprus” (Warszawa)
2015-11 Konferencja naukowa „Nea Pafos. 50 lat polskich wykopalisk 1965-2015” (Warszawa)
2015-05 Wystawa „Nea Pafos. 50 lat polskich wykopalisk archeologicznych 1965–2015” (Nikozja)
2011-12 Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wiktorowi Andrzejowi Daszewskiemu
2011-01 Nowa książka profesor Sztetyłło
2009-06 Wystawa „W mieście Afrodyty. XL lat polskich badań w Nea Pafos na Cyprze” w Pałacu Kazimierzowskim (Warszawa)
2007-09 Wystawa w Galerii na terenie Parku Archeologicznego z okazji 40 lat badań (Nea Pafos)

Informacje w mediach i artykuły popularnonaukowe (wybór):

2021 PR Jedynka Trójwymiarowa rekonstrukcja starożytnego miasta Nea Pafos na Cyprze
2015 Nauka w Polsce: 50-lecie polskich badań archeologicznych na Cyprze
2015 Nauka Online: Pół wieku w Nea Pafos

Bibliografia projektu:

Brzozowska-Jawornicka, A. (w druku). The architectural orders and decoration of the ‘Hellenistic’ House, [in:] Balandier, C., Michaelides, D., Raptou, E. (Eds), Nea Paphos and Western Cyprus, Bordeaux

Kubicka-Sowińska, A., Miszk Ł., Zachar P., Fijałkowska A., Ostrowki W., Modrzewski J., Papuci-Władyka E. (w druku). Reconstructing the urban fabric of Nea Paphos by comparison with regularly planned Mediterranean cities, using 3D Procedural Modelling and Spatial Analysis, BASOR.

Papuci-Władyka, E. (w druku). Modern Archaeology in the Service of Society: The case study of Paphos, ancient capital of Cyprus, in Luiz Oosterbeek (ed.)
Proceedings of the European Humanities Conference – Lisbon 2021, UNESCO

Papuci-Władyka, E. (w druku). Nea Paphos as a centre of pottery production in the Hellenistic period: the contribution of Polish research in Maloutena and the Agora, in: V. Kassianidou (ed.), Convivium: An international conference in honour of Prof. Emeritus Demetrios Michaelides on the occasion of his 75th birthday, Oxford: Archaeopress.

Papuci-Władyka, E. (2021). Braziers and Hellenistic koiné in the Kitchen: the Case of Paphos, Capital of Cyprus, Polish Archaeology in the Mediterranean 30/2, 203-230 DOI: 10.31338/uw.2083-537X.pam30.2.29

Brzozowska-Jawornicka A. (2021), ‘Hellenistic’ House in Nea Paphos, Cyprus. A First Summary of its Architecture, Études et Travaux XXXIV, 93–121.

Brzozowska-Jawornicka, A., Kubicka-Sowińska, A. (2021). In Search of the Module in the Architectural Design of the ‘Hellenistic’ House in Nea Paphos, Cyprus, EtudTrav XXXIV, 123–140.

Młynarczyk, J. (2021). The role of Maloutena site during the early phase of the history of Nea Paphos, in Nunc decet caput impedire myrto. Studies dedicated to Professor Piotr Dyczek on the Occasion of His 65th Birthday, ed. K. Narloh, T. Płóciennik, T. Żelazowski in cooperation with J. Recław, Warsaw, 553-566

Łajtar, A. (2020). Inscriptions discovered during the work of the Polish archaeological mission in Kato (Nea) Paphos. In K. Jakubiak, A. Łajtar (eds), Ex Oriente Lux. Studies in Honour of Jolanta Młynarczyk, 209–220.

Meyza, H. (ed.) (2020 [2022]). Decoration of Hellenistic and Roman Buildings in Roman Cyprus”, (Travaux de l’Institut des Cultures Méditerranéennes et Orientales de l’Académie Polonaise des Sciences, vol. 4, International Conference 10–11 March 2017), Warsaw-Wiesbaden: IKSiO PAN and Harrassowitz Verlag

Olszewski, M.T. (2020). Les figures de rhétorique et l’antithèse dans la narration allégorique de la mosaïque de la Maison d’Aiôn à Paphos (Chypre). In K. Jakubiak, A. Łajtar (eds), Ex Oriente Lux. Studies in Honour of Jolanta Młynarczyk, 221–250.

Brzozowska-Jawornicka A., (2019). Architecture of the Official Spaces of Selected Residences in Nea Paphos, Cyprus, Światowit 58, 87–105. DOI: 10.31338/0082-044X.swiatowit.58.6

Brzozowska-Jawornicka, A. (2019). Reconstruction of the Western Courtyard of the ‘Hellenistic’ House, in Nea Paphos, Cyprus, [in:] Bąkowska-Czerner, G., Czerner, R. (Eds), Greco-Roman Cities at the Crossroads of Cultures. The 20th Anniversary of Polish-Egyptian Conservation Mission Marina el-Alamein, Oxford, 57–73.

Meyza, H. (2019). A marmara plaque from Nea Paphos with Ganymedes abducted by an eagle, in: Pieńkowska, A., Szeląg, D., Zych, I. (eds), Stories told around the fountain. Papers offered to Piotr Bieliński on the occasion of his 70th birthday, Warsaw: PCMA, WUW, 443–452. Doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323541714.pp.441-450

Papuci-Władyka, E. (2019). Hellenistic Pottery and the daily life of Nea Paphos-Maloutena inhabitants: some reflections on historical and social changes, in A. Peignard-Giros (ed.), Daily Life in a Cosmopolitan World: Pottery and Culture During The Hellenistic Period, Proceedings of the 2nd Conference of International Association of Research on Pottery of the Hellenistic Period, Lyon, November 2015, 5th – 8th, Phoibos Verlag Vienna, 525–535.

Brzozowska-Jawornicka A., (2018). In search of a Paphian lost circular building, SAAC 22 : 41–64.

Jastrzębowska E. (2018) Wall paintings from the House of Aion at Nea Paphos. Polish Archaeology in the Mediterranean 27/1, 527–597

Marzec E., Kiriatzi E., Müller N.S., Hein A., (2017). Provenance and technology of a group of Hellenistic Colour-Coated ware pottery from the excavations at Nea Paphos in Cyprus, Journal of Archaeological Science Reports. DOI: https://doi.org/10.2016/j.jasrep.2017,10.006

Meyza H., Romaniuk M., Więch M., (2017). Nea Paphos. Seasons 2014 and 2016, 399-428, (appendices D. Mazanek-Somerlik, Glass from the HH Courtyard, 420-422 and M. Więch, Note on the Pottery from the Circular Basin S:1/16”, 397–426) Polish Archaeology in the Mediterranean 26/1,

Romaniuk M., (2017). A circular pool in the main courtyard of the “Hellenistic” House in Nea Paphos. Preliminary remarks, Polish Archaeology in the Mediterranean 26/1, 427–438

Więch M., (2017). Cooking Ware pottery from the “Hellenistic” House at Nea Paphos. Seasons 2014 and 2016, Polish Archaeology in the Mediterranean 26/1, 439–450.

Brzozowska, A. (2016). A Pseudo-Ionic Blocked-Out Capital at Nea Paphos, Etu dTrav XXIX, 43–65,

Meyza, H. et al. (2015). Nea Paphos. Seasons 2012 and 2013. Polish Archaeology in the Mediterranean 24/1, 443–452.

Meyza, H. et al. (2014). Nea Paphos: Seasons 2010 and 2011. Polish Archaeology in the Mediterranean 23/1, 391–402.

Olszewski, M.T. (2013). The iconographic programme of the Cyprus mosaic from the House of Aion reinterpreted as an anti-Christian polemic. In: T. Dobrowolski, (ed.) Et in Arcadia Ego. Studia memoriae professoris Thomae Mikocki dicata, W. Dobrowolski, T. (ed. by), Warsaw, 207–239.

Tepe, E. (2012). Zooarchaeological analysis of material from cisterns STR 1/96–97 and HA/NEH 2.16.3 in Nea Paphos. Polish Archaeology in the Mediterranean 21, 677–689.

Meyza, H. et al. (2012). Nea Paphos. Season 2009. Polish Archaeology in the Mediterranean 21, 407–422.

Meyza, H. (2011). Nea Paphos. Season 2008. Polish Archaeology in the Mediterranean 20, 283–294.

Sztetyłło Z. (2010). Pottery stamps from Nea Paphos: excavations in 1990–2006, (Nea Paphos 6, PCMA Monograph Series 3), Warsaw: PCMA, Warsaw University Press.

Daszewski, W. A. et al. (2010). Nea Paphos: season 2007. Polish Archaeology in the Mediterranean 19, 503–514.

Papuci-Władyka, E. (2008). Roman-period pottery from the eastern part of the Hellenistic House, Nea Paphos: 2006. Polish Archaeology in the Mediterranean 18, 524–527.

Meyza, H. (2008). Nea Paphos: Pottery find from the House of Aion (Northern sector). Polish Archaeology in the Mediterranean 18, 518–523.

Daszewski, W. A. et al. (2008). Nea Paphos: Season 2006. Polish Archaeology in the Mediterranean 18, 507–517.

Daszewski, W. A. et al. (2007). Nea Paphos: Season 2005. Polish Archaeology in the Mediterranean 17, 393–407.

Meyza H. (2007). Cypriot red slip ware: studies on a Late Roman Levantine fine ware, (=Nea Paphos 5), Varsovie: Neriton.

Daszewski, W. A. et al. (2004). Nea Paphos: Season 2003. Polish Archaeology in the Mediterranean 15, 279–300.

Meyza, H. (2003). Nea Paphos: Season 2002. Polish Archaeology in the Mediterranean 14, 255–261.

Daszewski, W. A. (2002). Nea Paphos: Season 2001. Polish Archaeology in the Mediterranean 13, 237–240.

Daszewski, W. A. (2001). Nea Paphos: Season 2000. Polish Archaeology in the Mediterranean 12, 293–294.

Daszewski W.A. (2000). Odkrywanie antycznej stolicy Cypru: 35 lat polskich badań archeologicznych w Pafos (Uncovering the ancient capital of Cyprus: 35 years of Polish researches in Pafos), Warszawa: Uniwersytet Warszawski.

Daszewski, W. A. (2000). Nea Paphos: Season 1999. Polish Archaeology in the Mediterranean 11, 229–233.

Daszewski, W. A. (1999). Nea Paphos: Excavations 1998. Polish Archaeology in the Mediterranean 10, 163–173.

Daszewski, W. A. (1998). Nea Paphos: Excavations 1997. Polish Archaeology in the Mediterranean 9, 119–129.

Daszewski, W. A. (1997). Nea Paphos: Excavations 1996. Polish Archaeology in the Mediterranean 8, 113–121.

Daszewski, W. A. (1996). Nea Paphos: Excavations 1995. Polish Archaeology in the Mediterranean 7, 91–99.

Daszewski, W. A. (1995). Nea Paphos 1994. Polish Archaeology in the Mediterranean 6, 67–74.

Papuci-Władyka, E. (1995), Nea Pafos: studia nad ceramiką hellenistyczną z polskich wykopalisk (1965–1991), Rozprawy Habilitacyjne, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.

Cypr w badaniach polskich: materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW im. prof. K. Michałowskiego, Warszawa, 24–25 luty 1995.

Daszewski, W. A. (1994). Nea Paphos 1993. Polish Archaeology in the Mediterranean 5, 101–110.

Daszewski, W. A. (1993). Nea Paphos 1992. Polish Archaeology in the Mediterranean 4, 83–93.

Daszewski, W. A. (1992). Nea Paphos 1991. Polish Archaeology in the Mediterranean 3, 59–67.

Medeksza, S. (1992). Willa Tezeusza w Nea Pafos: rezydencja antyczna, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.

Olszewski, M.T. (1990–1991). L’allégorie, les mystères dionysiaques et la mosaïque de la Maison d’Aiôn de Néa Paphos (Chypre), BullAIEMA 13, 1990–1991, 444–463.

Daszewski, W. A. (1991). Nea Paphos 1990. Report. Polish Archaeology in the Mediterranean 2, 78–84.

Daszewski, W. A. (1990). Nea Paphos 1989. Polish Archaeology in the Mediterranean 1, 35–36.

Młynarczyk, J. (1990). Nea Paphos in the hellenistic period, (=Nea Paphos 3), Varsovie, Éditions Géologiques.

Daszewski, W.A. (1988). Guide to the Paphos mosaics, Nicosia, Bank of Cyprus Cultural Foundation.

Olszewski, M.T. (1987). Uwagi na temat mozaiki z Domu Aiona w Nea Paphos (Cypr), Menander 42/9–10, 421–438.

Daszewski, W.A. (1977). La mosaique de Thésée: études sur les mosaiques avec représentations du labyrinthe, de Thésée et du Minotaure, (=Nea Paphos 2), Varsovie: PWN Editions Scientifiques de Pologne.

Popularno-naukowa

Papuci-Władyka E., Brzozowska-Jawornicka A., Kubicka-Sowińska A., Lech A., Miszk Ł. forthcoming, Polscy naukowcy na tropie bogatej rezydencji w Pafos na Cyprze: Architektura luksusu z recyklingu, Archeologia Żywa, marzec 2023.

Galeria: